Podróże małe i duże > Opowieści zamkowe

O tym jak „Bendyn” Będzinem się stał

Miejscowość: Będzin.

Lokalizacja: Przy trasie Katowice - Częstochowa, między Dąbrową Górniczą a Czeladzią.

Zamek BędzinMurowany zamek nad Czarną Przemszą powstał z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. Celem warowni była obrona granic Polski przed atakami ze Śląska i z Czech oraz ochrona traktu handlowego prowadzącego do Krakowa. W zamku górnym mieściła się część mieszkalna. Trzydziestometrowa wieża górująca nad całą okolicą pełniła różne funkcje: była latarnią dla flisaków oraz więzieniem dla skazańców a najbardziej znanym więźniem był arcyksiążę austriacki Maksymilian. U podnóża twierdzy istniało rozległe podzamcze do którego prowadziła nieistniejąca już dziś brama wjazdowa.

Zamek BędzinZamek Będzin

Zamek otaczał pierścień podwójnych murów obronnych oraz fosa. Ze względu na swe strategiczne położenie był on wielokrotnie niszczony. W pierwszej połowie XV wieku musiał odpierać najazdy książąt śląskich. W tym okresie czasu działał też trudniący się grabieżami Mikołaj Kornicz Siestrzeniec, znany jako Czarny Rycerz bez głowy. Zapiski historyczne mówią, że już w 1564 roku zamek był zrujnowany i opuszczony. Dalszych zniszczeń dokonał wielki pożar, który strawił też część miasta. Po roku 1616 starosta Andrzej Dębiński poczynił starania by odbudować zamek w stylu gotyckim, lecz wkrótce twierdzę najechali Szwedzi i dokonali poważnych zniszczeń.

Odbudowany w 1660 roku na siedzibę starosty nie odzyskał już swego dawnego blasku. W drugiej połowie XVIII wieku na zamku pojawili się pruscy zaborcy, którzy nie dbali o budowlę. W 1836 roku hrabia Edward Raczyński zleca pracę odbudowy zamku włoskiemu architektowi Franciszkowi M. Lanciemu. Celem odbudowy było przeniesienie w mury zamkowe założonej w Kielcach Szkoły Akademiczno-Górniczej. Prac jednak nie ukończono, a w twierdzy urządzono najpierw ewangelicki dom modlitwy, a potem szpital. W 1918 roku powstało Towarzystwo Opieki Nad Górą Zamkową, które miało przywrócić temu miejscu jego dawną świetność – bezskutecznie – aż dopiero w 1952 roku przystąpiono do rekonstrukcji zamku według planu Zygmunta Gawlika. Obecnie we wnętrzach mieści się Muzeum Zagłębia. Na zamku odbywa się też wiele ciekawych imprez: w ostatnią niedzielę września Strzelania Zamkowe z Broni Czarnoprochowej i Pneumatycznej, a w maju i czerwcu widowiskowe turnieje rycerskie z okazji Dni Będzina.

Zamek BędzinZamek Będzin

Legenda mówi, iż nazwa Będzin pochodzi od nazwiska dawnego właściciela ziem nad Czarną Przemszą - Bendyna. Był on podobno druhem i przyjacielem samego króla Bolesława Chrobrego. Za wierność i ofiarność król podarował mu ziemie wraz z przyległymi osadami. Bendyn wybrał na swoja siedzibę skaliste wzgórze nad brzegiem rzeki. By powstał jednak gród potrzeba rąk do pracy. Benda nie posiadał licznej służby, toteż rozkazał miejscowej ludności by stawiła się do ciężkiej pracy. Niektórych bardziej opornych i nieposłusznych wziął w niewolę. W końcu morderczą pracą i krzywdą poddanych zamek wybudowano ale budowniczy nie dostali zapłaty. Lud przeklął swego pana. W końcu spotkała go ciężka kara. W ciągu jednego dnia stracił całą swoja rodzinę. Zrozpaczony Benda przywdział mnisi habit i wyprowadził się z twierdzy. Podobno zamieszkał w Gołonogu w pustelni, gdzie żył w ubóstwie i pomagał miejscowym osadnikom. Odtąd zamek i osadę wokół niego nazywano Bendynem, z czasem zamieniono jej nazwę na Będzin i tak pozostało do dziś.

Zamek BędzinZamek Będzin

Inna legenda wiąże powstanie nazwy z królem Kazimierzem Wielkim, który jadąc przez Śląsk zauroczony pięknem okolicy wskazał na malownicze wzgórze, zatrzymał orszak i rzekł: „Tu będziem odpoczywali”. Królewska czeladź zatrzymała się w pobliżu zamku i dała początek sąsiedniej miejscowości – Czeladzi.

Zamek BędzinZamek Będzin
Monika Porzucek

Źródła:

  1. Małgorzata Budny, Legendy i opowieści niesamowite o zamkach jurajskich oraz duchach w nich mieszkających, Dąbrowa Górnicza.

  2. Tomasz Kaliński, Polska nawigator turystyczny, Warszawa 2008.

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Opowieści zamkowe:

Zamek Lipowiec. Co straszy w Bukowym lesie? (3 zdjęcia)W kolorze fioletowego ametystu: zamek „Tęczyn” w Rudnie (23 zdjęcia)Skamieniałe dzieci i zaklęci rycerze: zamek „Rabsztyn” (16 zdjęć)Zamek Smoleń - wielki skarb ukryty w studni (29 zdjęć)Pałac w Pilicy i tajemnicza zjawa w starych fortyfikacjach (22 zdjęcia)Czarna Perła Jury: Ogrodzieniec (27 zdjęć)Tajemnicza strażnica w Przewodziszowicach (11 zdjęć)Gotycka piękność: Mirów (19 zdjęć)Zamek obronny w Rochester - historia ukryta w kamieniu (6 zdjęć)Pani o bladych licach - opowieść o zamku w Bobolicach (13 zdjęć)Tajemnice twierdzy Olsten (19 zdjęć)O tym jak „Bendyn” Będzinem się stał (9 zdjęć)Bij, kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj (10 zdjęć)Zapomniany Bydlin (6 zdjęć)Królowa Bona i latające mrówki na zamku Chęciny (11 zdjęć)Chudów (6 zdjęć)Zapomniany pałac we Włodowicach (9 zdjęć)Zamek Bąkowiec w Morsku (6 zdjęć)Krzyż i Topór = Zamek Krzyżtopór (19 zdjęć)Tworków - odkryty i tajemniczy (13 zdjęć)Bastiony Zamku Nowy Wiśnicz (19 zdjęć)Zamek w Mosznej, czyli prawie jak w bajce Disneya (25 zdjęć)Czarujący Pałac w Pławniowicach (18 zdjęć)Pałac w Krzyżanowicach (11 zdjęć)Pałac Raczyńskich i Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku (13 zdjęć)Zamek co na Pieskowej stoi Skale (18 zdjęć)Kórnik – Wielkopolska Perła (18 zdjęć)Zamek Otmuchów, czyli krótka baśń o tym jak serce dumnej Emmy zmiękło po zjedzeniu sokoła (26 zdjęć)Olśniewający swą krasą Pałac w Kraskowie (19 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Zamek Grodno (25 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Tannhausen - Pałac w Jedlince (13 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.