Podróże małe i duże > Opowieści zamkowe

Tajemnice twierdzy Olsten

Miejscowość: Olsztyn.

Lokalizacja: 10 km od Częstochowy, przy trasie nr 46 Częstochowa – Szczekociny

OlsztynOlsztynOlsztyn

Pierwsze pisemne wzmianki na temat zamku pochodzą z XI wieku. W XIII wieku wybudowano murowaną strażnicę-wieżę, a następnie Kazimierz Wielki ufundował zamek murowany Olsten. Nazwa Olsztyn pochodzi od niemieckiego Hohlstein co tłumaczy się na „wydrążoną skałę” i wiąże się z systemem jaskiń i piwnic, które znajdują się pod budowlą (obecnie podobno zasypane). W 1370 roku zamkiem władał Władysław Opolczyk a następnie po trzydniowym oblężeniu obiekt został zdobyty przez Władysława Jagiełłę. Do 1406 roku warownia znajdowała się pod kontrolą króla, który ustanowił na dobrach olsztyńskich starostwo niegrodowe. Istniało ono do końca XVIII wieku. Była to jedna z ważniejszych warowni na pograniczu ślasko-małopolskim.

OlsztynOlsztynOlsztyn

W ponad 20-metrowej wieży osadzano więźniów skazanych na śmierć głodową. Byli to głównie buntownicy występujący przeciw władzy królewskiej. Jednym z pierwszych i najbardziej znanych skazańców był wojewoda poznański Maciej Borkowic. Król darzył go zaufaniem i wyznaczył do ważnych misji dyplomatycznych. Kiedy jednak panowie wielkopolscy zbuntowali się przeciwko reformom króla, Borkowic stanął na czele konfederacji, przeciwstawiając się polityce Kazimierza Wielkiego. Bunt został stłumiony a Borkowic wygnany z kraju. Po czterech latach powrócił, by nadal spiskować przeciw królowi. Wielokrotne napomnienia nie pomagały, toteż król zmusił go do złożenia przysięgi na wierność i posłuszeństwo, ale i ta nie była w stanie zmienić Maćka. W końcu został schwytany. Dla szlachcica, który był w przeszłości wojewodą, król obmyślił specjalną karę. Skazaniec został osadzony w podziemiach zamku, gdzie otrzymywał codziennie wiązkę siana i kubek wody. Podobno wytrzymał tak 40 dni, a jego jęki i przekleństwa słychać było w całym zamku. Przekazy mówią, ze z głodu zaczął kąsać własne ciało. Tak sroga kara podobno podyktowana była osobistą zemstą króla za potajemne schadzki Borkowica z królową. Od tego czasu nocą, przy pełni księżyca, z głębi zamku słychać wydobywające się jęki i brzęczenie kajdan. Wraz z nimi ukazuje się cień barczystego szlachcica z sumiastym wąsem.

OlsztynOlsztyn

W 1587 roku obiekt próbowały zdobyć wojska austriackiego arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Bohatersko zamku bronił burgrabia Kacper Karlinski. Dla obrony poświecił podobno nawet życie swego syna, ale nie oddał twierdzy Austriakom. W konfrontacji wojsk, gdy Austriacy zbliżyli się do murów, Karlinski jako pierwszy podpalił lont armaty, nieświadomy iż Maksymylian porwał jego syna i ustawił dziecko na pierwszej linii ognia. Zamek został ocalony a wśród ciał wrogów znaleziono ciało syna Karlińskiego. Czasami w wietrzne wieczory koło zamku usłyszeć można płacz dziecka.

OlsztynOlsztyn

W 1656 roku pod warownią pojawili się Szwedzi, dokonując poważnych zniszczeń. Od tego czasu zamek popadał w ruinę. W 1722 roku rozbierano mury zamkowe by pozyskać kamień do budowy olsztyńskiego kościoła.

OlsztynOlsztyn

Patrząc obecnie na stan ruiny i sposób zabudowy nie umknie naszej uwagi fakt, iż zamek był doskonale wkomponowany w teren. Pierwotnie składał się z pięciu części. Najstarszą był zamek górny o kształcie czworoboku we wnętrzu którego znajdowała się jaskinia. Zajmował powierzchnię około 500 m2. W części południowo-wschodniej znajdowała się cylindryczna wieża o wysokości 26 metrów. Niewielki dziedziniec zamykał dom mieszkalny. Nie zachowały się żadne fragmenty zamku średniego, który zbudowany był od strony południowej. Zamek dolny o powierzchni ponad 2000 m2 był otoczony murem i pełnił funkcje gospodarcze. Nieco dalej znajduje się mniejsza wieża obserwacyjna zwana Starościańska lub Sołtysią. Wchodziła ona w skład rozległego podzamcza. Jej mury dochodzą miejscami do czterech metrów grubości. Niektórzy sugerują, że stanowi ona najstarszą część założenia i pochodzi z końca XIII wieku. Dziś możemy podziwiać z niej piękny widok na całą okolicę, gdyż po wielu latach starań w końcu urządzono na niej platformę widokową.

OlsztynOlsztyn

Olsztyński zamek1 zauroczył Aleksandra Fredrę i Władysława Syrokmla, którzy opisywali w swych utworach bohaterską obronę warowni przez Kacpra Karlińskiego.

Obecnie dużą atrakcją są odbywające się co roku we wrześniu pokazy obrazów laserowych i sztucznych ogni, połączone z występami różnych zespołów. Na skałkach otaczających zamek rośnie wiele ciekawych roślin w tym endemit przytulia krakowska, reliktowa skalnica gronkowa, stąd powstał pomysł utworzenia rezerwatu. Z uwagi na napotkane trudności realizacja tego pomysłu ciągle pozostaje kwestią przyszłości.

OlsztynOlsztynOlsztyn

Z zamkiem związana jest legenda o skarbach pilnowanych przez czarnego psa. W czasach gdy obiekt był już w ruinie w jego pobliżu pasał krowy pewien ubogi chłopiec. Pewnego razu grupka złych kolegów drocząc się z chłopcem wrzuciła jego czapkę do zamkowego lochu. Gdy chłopiec zszedł tam by ją odzyskać zobaczył czarnego psa, który pilnował ukrytych skarbów. Czarny pies przemówił do chłopca ludzkim głosem i napełnił jego czapkę kosztownościami. Kiedy malec wyszedł na powierzchnie a jego koledzy zobaczyli te skarby, też zapragnęli je zdobyć. Jeden z nich kazał zrzucić swoją czapkę do podziemi i zszedł po nią. Jednak nigdy nie powrócił. Jego duch podobno jest czasem widziany w pobliżu lochu.

OlsztynOlsztyn
Monika Porzucek
  1. Olsztyński zamek zauroczył nie tylko Fredrę. Od około 1976 roku paręset metrów od olsztyńskiego zamku odbywają się zloty hippisowskie. Zaczynają się one w okolicach 12. sierpnia (zaraz po pielgrzymce szpakowskiej), a kończą się wraz z odjazdem ostatniego uczestnika. Na ten zlot przyjeżdżają ludzie z różnych okresów istnienia Ruchu Hippisowskiego w Polsce, zarówno młodzi, jak i Ci mający młodość już za sobą. Niektórzy mówią, że jest to ostatni ze zlotów stricte hippisowskich w Polsce. Jeśli ktoś miałby ochotę zajrzeć do Olsztyna i dołączyć do zlotowiczów, to nie ma ku temu żadnych przeszkód. - Przypis redakcji.

Źródła:

  1. M. Broniewska, Stefania Mleczko, Szlakiem Orlich gniazd, Kraków.

  2. Ludmiła Sojka, Kraków i Jura Krakowsko-Częstochowska, Bielsko-Biała 2006.

  3. Tadeusz Glinka, Marek Piasecki, Polska 60 wycieczek, najpiękniejsze miejsca, Poznań 2008.

  4. Małgorzata Budny, Legendy i opowieści niesamowite o zamkach jurajskich oraz duchach w nich mieszkających, Dąbrowa Górnicza.

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Opowieści zamkowe:

Zamek Lipowiec. Co straszy w Bukowym lesie? (3 zdjęcia)W kolorze fioletowego ametystu: zamek „Tęczyn” w Rudnie (23 zdjęcia)Skamieniałe dzieci i zaklęci rycerze: zamek „Rabsztyn” (16 zdjęć)Zamek Smoleń - wielki skarb ukryty w studni (29 zdjęć)Pałac w Pilicy i tajemnicza zjawa w starych fortyfikacjach (22 zdjęcia)Czarna Perła Jury: Ogrodzieniec (27 zdjęć)Tajemnicza strażnica w Przewodziszowicach (11 zdjęć)Gotycka piękność: Mirów (19 zdjęć)Zamek obronny w Rochester - historia ukryta w kamieniu (6 zdjęć)Pani o bladych licach - opowieść o zamku w Bobolicach (13 zdjęć)Tajemnice twierdzy Olsten (19 zdjęć)O tym jak „Bendyn” Będzinem się stał (9 zdjęć)Bij, kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj (10 zdjęć)Zapomniany Bydlin (6 zdjęć)Królowa Bona i latające mrówki na zamku Chęciny (11 zdjęć)Chudów (6 zdjęć)Zapomniany pałac we Włodowicach (9 zdjęć)Zamek Bąkowiec w Morsku (6 zdjęć)Krzyż i Topór = Zamek Krzyżtopór (19 zdjęć)Tworków - odkryty i tajemniczy (13 zdjęć)Bastiony Zamku Nowy Wiśnicz (19 zdjęć)Zamek w Mosznej, czyli prawie jak w bajce Disneya (25 zdjęć)Czarujący Pałac w Pławniowicach (18 zdjęć)Pałac w Krzyżanowicach (11 zdjęć)Pałac Raczyńskich i Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku (13 zdjęć)Zamek co na Pieskowej stoi Skale (18 zdjęć)Kórnik – Wielkopolska Perła (18 zdjęć)Zamek Otmuchów, czyli krótka baśń o tym jak serce dumnej Emmy zmiękło po zjedzeniu sokoła (26 zdjęć)Olśniewający swą krasą Pałac w Kraskowie (19 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Zamek Grodno (25 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Tannhausen - Pałac w Jedlince (13 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.